Biriyle ilk tanıştığımızda hatırlamaya çalıştığımız şey nedir? Tabii ki onların adı. Bu bir kişi hakkında bilgi toplamaya başlamadan önce, hafızamıza almamız gereken ilk bilgidir. Adlarını hatırladığımızda, yüzlerini ve o kişiyi karakterize eden diğer tüm şeyleri, fiziksel tanımlarını, kişiliğini, davranışsal özelliklerini vb. hatırlayabiliriz.
Bu açıdan, bitkiler de farklı değildir. Bir bitkinin ismini hafızaya aldıktan sonra, bu bitkinin bilgilerini kataloglamaya başlamak için hafızamızda bir yerimiz olur. Bitkiler çok çeşitlidir ve sadece türlerin farklılaşması nedeniyle değil, çevre koşulları nedeniyle de çeşitlilik gösterir. Bütün bitkiler aynı değildir ve güzellikleri de farklılıklarındadır.
Bir peyzaj tasarımında, bitkiler 3 boyutlu bir sanat eseri üreten boyalardır. Etkili bir tasarımcı, en etkileyici ve memnuniyet verici tasarımı üretmek için malzemeleri hakkında derin bir bilgiye sahip olmalıdır. Bir peyzaj projesini etkin bir şekilde tasarlamak için gerekli en temel bilgileri içeren bazı genel özellikleri aşağıda listeledik.
| Yapraklar | Yaprak şekli ve büyüklüğü bir bitkinin karakterini belirlemede büyük bir etkiye sahiptir. Bitkinin dokusu (kaba veya ince) yaprakların büyüklüğü ve aralığı ile belirlenir. Yaprak rengi ise bitkinin vurgulayıcı olarak mı yoksa arka planda mı kullanılması gerektiğini belirleyebilir. |
| Tomurcuklar | Bazı bitkilerdeki tomurcuklar belirgin değildir ancak bazılarında çok önemlidir. Bir eğrelti otunda tomurcuk, tomurcukları pek farkedilmeyen Potentilla’nın aksine,bitkiye çarpıcı bir ilgi katan özelliktir. |
| Gövde / Sap | Gövdeler ince veya kalın, tüylü (pubescent) veya tüysüz (glabrous), pürüzsüz veya kaba olabilir. Renkleri ise kahverengiden yeşile, kırmızıdan siyaha değişebilir. Betula nigra veya Acer griseum gibi bazı bitkilerde, saplar bitkinin en dikkat çekici özelliklerinden biridir. |
| Meyve | Meyve bir bitkinin kendini yeniden üretmesinin bir yoludur. Tasarım söz konusu olduğunda, meyve genellikle doku ve renkle ilgi çeker. Nandina domestica, Mahonia aquifolium gibi bitkiler, peyzaj tasarımına ilgi ve değer katan göze çarpan meyveler üretir. |
| Boyut / Büyüme Hızı | Bitkinin büyüklüğü ve büyüme hızı, rahatça yaşayabileceği alanı belirler. Bitkilerinizi yapay şekil ve boyutlarda kullanmaktan hoşlanmıyorsanız, bir bitkinin olgunlukta büyüyeceği boyuta saygı duymanız gerekir. Çitler ve budama bakımı arttırır ve doğal yaşam alanı ile uyumlu bir görünüm sağlamaz, ancak bu şekillendirilmiş bitkiler doğru ortamda mükemmel şekilde uygun olabilir. |
| Hastalıklar / Zararlılar | Bir bitkinin hangi hastalıklara / zararlılara karşı duyarlı olduğunu bilmek önemlidir, çünkü tek başına bu özellik, düşük bakım gerektiren, doğal bir ortamda istenmeyen bir duruma neden olabilir. Örneğin tasarımınızda kullanmayı planladığınız bitkiyi sahip olduğunuz alanda tehdit eden unsurlar var ise bu alana daha uyumlu bir bitki seçimiyapmanız daha sağlıklı olacaktır. |
| Çoğalma | Eğer bitki çoğaltmaktan hoşlanıyorsanız, çoğaltmak istediğiniz bitkinin tohumdan mı, çelikten mi çoğaltıldığını bilmek önemlidir. Bitki bir kültür bitkisiyse, doku kültüründen veya aşılanmış stoktan üretilmişse, çelikle veya tohumdan çoğaltılamaz. Kısır tohumları filizlemeye çalışırken ya da tamamen farklı bir bitki üretecek çelikler yetiştirmeye çalışarak çok fazla zaman harcayabilirsiniz. |
| Dayanıklılık | Bir bitkinin dayanıklılığı en etkili şekilde yetişeceği sıcaklık bölgesini belirler. |
| Yerli Yaşam Alanı | Bitkilerinizin doğal yaşam alanlarını biliyorsanız, bu unsur size bitkilerinizin uygun kullanımları hakkında birçok bilgi verebilir. Doğa, belirli bir ortam için en iyi bitkileri seçme yöntemine sahip olduğundan, doğaya nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini gösteren bir rehber olarak bakmak akıllıca olacaktır. |
| Peyzaj Değeri | Bir bitkinin peyzaj değeri, yukarıdaki tüm faktörlere dayanarak tasarımcı tarafından belirlenen öznel bir tespittir. Bazen bir bitkinin güzelliği ve benzersizliği, onu korumanın maliyetinden ağır basar ya da maliyetler güzelliğin önüne geçer. Sizin için neyin işe yaradığını belirlediğinizde, belirli bir bitki için bir peyzaj değeri tanımlayabilirsiniz. |
Sadece ilginizi çeken bir bitkinin tüm genel özelliklerine bakarak ve mümkün olduğunca öğrenerek, “kişiliğinin” bahçenize veya peyzajınıza uyup uymayacağı konusunda bilinçli bir karar verebilirsiniz. Onlara sunacağınız ortam ve bu ortamın uygunluğu konusunda yeterli bilgi sahibi olmadan bitkileri peyzajınıza dahil etmemenizi tavsiye ederiz. Bitkiler yanlış kullanıldığında ve ait olmadıkları yerlere ekildiğinde rahatsız edici olabilir ve bunun tersine etkili bir şekilde kullanılırlarsa size yıllarca neşe ve ilham kazandırabilir, evinize ve bahçenize inanılmaz katkılar sağlayabilir. Doğru kullanım size veya peyzaj mimarınıza bağlıdır ve yalnızca bitkilerinizi iyi tanıyarak bunu sağlayabilirsiniz.
Bu sitenin içeriğinde yer alan yazı ve haberlerin tekrar yayınlanma amacı ile izinsiz olarak ve kaynak belirtilmeden kullanımı kesinlikle yasaktır.
Zehra Betül Doğan
Peyzaj Mimarı
